بتن (Concrete) به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مصالح در مصنوعات بشری شناخته می‌شود. بتن یک ماده مختلط با خاصیت چسبندگی بالا است که پس از سخت شدن به مرور زمان، مقاومت آن افزایش می‌یابد. به همین سبب از این چسب سیمانی قوی در ساخت سازه‌های عمرانی همچون المان‌های یک ساختمان، بدنه سدها، عرشه پل، تونل و … استفاده می‌شود.
با گسترش علم و مطالعات فراوانی که بر روی این ماده و اجزای تشکیل‌دهنده آن صورت گرفته است، امروزه با ظهور انواع بتن ساختمانی در صنعت روبرو هستیم که هر یک، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد و زمینه‌های کاربردی خاص خود برخوردارند.
اجزای تشکیل‌دهنده بتن
- سیمان: تقریبا دو صده از پیدایش سیمان پرتلند که اصلی‌ترین ماده بتن امروزی است می‌گذرد. سیمان پرتلند خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام دارای خواص ویژه‌ای همچون زود سخت‌شوندگی، حرارت‌زایی کم، مقاومت در برابر سولفات و … هستند.
- شن و ماسه: سیمان به عنوان ماده چسباننده، مهم‌ترین نقش را در سخت‌شدن و کسب مقاومت بتن بر عهده دارد اما به دلیل ملاحظات فنی و اقتصادی از مواد معدنی همچون شن (سنگدانه درشت) و ماسه (سنگدانه ریز) به عنوان پرکننده در بتن استفاده می‌شود. سنگدانه‌های بتن می‌توانند طبیعی یا مصنوعی باشند.
- آب: آب یکی از اجزای اصلی بتن است که نقش مهمی در مراحل اختلاط و عمل‌آوری ایفا می‌کند. نسبت مقدار آب به سیمان را با W/C نشان می‌دهند و این نسبت با مقاومت بتن نسبت عکس دارد.
- افزودنی‌های بتن: افزودنی‌های بتن به شکل پودر یا مایع هستند و به دو نوع شیمیایی و معدنی تقسیم می‌شوند. این مواد درصد بسیار کمی از بتن را تشکیل می‌دهند و دلیل استفاده از آن‌ها اصلاح یا بهبود برخی خواص در بتن مصرفی است.
- مواد شبه سیمانی و پوزولان‌ها: پوزولان‌ها موادی هستند که چسبندگی ندارند یا خاصیت چسبندگی آن‌ها کم است؛ اما طی واکنش‌های بتن، ساختاری مشابه سیمان پرتلند تولید می‌کنند. خاکستر بادی، سرباره کوره آهن‌گدازی، دوده سیلیس در این گروه جای می‌گیرند.
برای سفارش چسب بتن سهند شیمی با شماره ۰۲۱۸۸۲۴۴۹۷۶ تماس بگیرید
معرفی انواع بتن ساختمانی
به تدریج با مطالعات گسترده و نیاز به تقویت گروهی از خواص در بتن، انواع مختلفی برای این ماده پرمصرف پدید آمده است. در این قسمت با انواع بتن در صنایع ساختمانی (به همراه عکس بتن ها) آشنا می‌شویم. این محصولات بر اساس معیارهایی همچون ترکیبات و افزودنی‌ها، نحوه اختلاط، روش ساخت و مصارفشان با یکدیگر تفاوت دارند.
1. بتن ساده
بتن ساده مخلوطی از سیمان، سنگدانه‌ها، آب و هوا است که از افزودنی خاصی در آن استفاده نشده. در واقع برای بناهای ساخته‌شده با مصالح بنایی، شرایط محیطی معمول و مواردی که مصالح ساده با کارایی، مقاومت و زمان گیرش نرمال کفایت می‌کند، از بتن ساده استفاده می‌کنند. یکی دیگر از کاربردهای بتن ساده در بتن‌ریزی‌های حجیم است. برای مثال در دیوارهای نگهبان وزنی، برخی پی‌سازی‌ها و سدها از حجم زیادی بتن معمولی استفاده می‌شود.
برای سفارش همتراز کاشی سهند شیمی با شماره ۰۲۱۸۸۲۴۴۹۷۶ تماس بگیرید
2. بتن سبک
وزن مخصوص بتن معمولی حدودا 2400 کیلوگرم بر مترمکعب است که آن را در گروه یکی از سنگین‌ترین مصالح ساختمانی قرار می‌دهد. دلایلی همچون اهمیت سبک‌سازی ساختمان‌ها و نقش آن در افزایش مقاومت و کاهش خطرات ناشی از زلزله، سبب به وجود آمدن نسل دیگری از بتن‌ها با نام بتن سبک شده است.
در ساخت این مصالح به جای سنگدانه‌های معمولی از سنگدانه‌های سبک استفاده می‌شود. در حالت دیگر با روش‌هایی همچون ایجاد کف و کاهش یا حذف مصالح ریزدانه، به ایجاد تخلخل در ساختار بتن می‌پردازند که منجر به سبک شدن محصول نهایی می‌شود.
بتن سبک، وزن مخصوصی در حدود 1000 کیلوگرم بر مترمکعب دارد و از آن در مواردی همچون ساخت پارتیشن و پنل‌های پیش‌ساخته، ساخت‌وساز در مناطق زلزله‌خیز، احداث سازه‌های زیبا و … استفاده می‌شود. همچنین به دلیل ساختار متخلخل این نوع بتن، استفاده از آن در عایق‌کاری حرارتی و صوتی ساختمان‌ها رایج است.
برای سفارش پودر بندکشی سهند شیمی با شماره ۰۲۱۸۸۲۴۴۹۷۶ تماس بگیرید
3. بتن مسلح
یکی از رایج‌ترین انواع بتن در ساختمان‌ها، بتن آرمه یا بتن مسلح است. اگرچه بتن از مقاومت نسبتا بالایی در برابر فشار برخوردار است اما این ماده مقاومت کششی بسیار پایینی دارد و استفاده از آن به تنهایی در المان‌های سازه‌ای همچون تیر، ستون و دال‌ها می‌تواند سازه را با خطر آسیب‌های جدی روبرو سازد.
بنابراین جهت جبران ضعف بتن در کشش از آرماتورهای فولادی در بخش ضعیف‌تر المان‌های بتنی استفاده می‌گردد. به اعضای مرکب از این دو ماده که عملکردی یکپارچه دارند، بتن آرمه گفته می‌شود. از مزایای بتن مسلح می‌توان به ظرفیت باربری بالا، دوام زیاد، مقاومت در برابر آتش (نسبت به اسکلت‌های فولادی)، انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر زلزله و … اشاره کرد.
برای سفارش چسب کاشی سهند شیمی با شماره ۰۲۱۸۸۲۴۴۹۷۶ تماس بگیرید
4. بتن پیش‌ساخته
یکی از مواردی که ممکن است خواص مکانیکی بتن را دستخوش تغییر سازد، بی‌توجهی و ناآگاهی از ضوابط اجرایی آن است. هر چقدر حجم بتن بیشتری در یک پروژه نیاز باشد، امکان بروز خطا در اختلاط و اجرای المان‌های بتنی نیز بیشتر می‌شود. این اتفاق سبب شکلگیری نسل جدید بتن‌ها، یعنی بتن پیش‌ساخته شده است.
مراحل اختلاط، قالب‌گیری و ساخت کامل بتن پیش‌ساخته در کارخانه‌ها انجام می‌شود و مکانیزه بودن این فرایندها، ساخت مصالحی در نهایت کیفیت و دقت و در احجام بزرگ را سهولت بخشیده است. بتن پیش‌ساخته به صورت مسلح یا غیرمسلح ساخته می‌شود و در بخش‌هایی از ساختمان همچون نما، سقف‌ها، تیرها، راه‌پله و … به کار می‌رود.
همچنین بخوانید: انواع ملات آماده ساختمانی و مزایای آن
5. بتن هوادهی‌شده
بتن هوادهی‌شده که آن را با نام اتوکلاو نیز می‌شناسند، از انواع بتن سبک بوده و در ساخت آن از عوامل حباب‌ساز جهت ایجاد تخلخل‌های دارای هوا استفاده می‌شود. این بتن از مزایایی همچون تحمل بار زیاد، مقاومت در برابر صوت و گرما برخوردار است و به عنوان پنل‌های پوششی در سقف، کف و دیواره‌های ساختمان به کار می‌رود.
6. بتن آسفالتی
بتن آسفالتی مخلوطی از شن و ماسه به نسبت مشخص، فیلر و یک ماده چسباننده به نام قیر است. کاربرد عمده این نوع بتن در روسازی راه‌ها است و معمولا برای اجرا، آن را به صورت گرم در سطح جاده‌ها پخش کرده و می‌کوبند. مقاومت برشی زیاد و دوام بالا در برابر سایش و تغییرات جوی از ویژگی‌های اصلی بتن آسفالتی است.
همچنین بخوانید: 4 روش کاربردی ضد آب سازی نمای ساختمان + مزایا
7. بتن آهکی
بتن آهکی در واقع بتنی است که در آن به جای سیمان از آهک استفاده شده. در واقع این نوع بتن، قدمتی دیرینه دارد و قبل از پیدایش سیمان امروزی از آن استفاده می‌کردند. همچنین در بسیاری از بناهای قدیمی ایرانی همچون گنبدها و پل‌ها استفاده از مخلوط خاک، سنگدانه‌ها، آب و آهک که به آن شفته آهکی می‌گفتند، رایج بوده است. امروزه نیز مخلوط‌های آهکی به جای سیمان در تقویت خاک بستر، نواحی مرطوب همچون استخرها، ساخت دیوارهای کوچک و … کاربرد دارند.
8. بتن پمپی
بتن پمپی یا بتن با کارایی بالا، دارای خواصی است که آن را برای اجرا به روش پمپاژ مناسب ساخته است. از این روش در بتن‌ریزی فضاهایی با دسترسی محدود و سازه‌های بلندمرتبه استفاده می‌شود. بر اساس آیین‌نامه بتن ایران، حداکثر نسبت آب به سیمان این بتن برابر با 0.6 است و روانی آن برای پمپاژ باید در حد متوسط تا زیاد باشد تا از بروز انسداد در مسیر بتن‌ریزی جلوگیری شود.
این نوع بتن باید از چسبندگی کافی در میان اجزا برخوردار باشد تا حین پمپاژ، مواد تشکیل‌دهنده آن از هم جدا نشوند. برای رسیدن به روانی لازم در این نوع بتن و کاهش مصرف آب در آن، استفاده از افزودنی‌های روان‌کننده توصیه شده است.
همچنین بخوانید: بررسی تفاوت چسب سنگ با چسب کاشی
9. بتن پلیمری
بتن پلیمری نسل جدیدی از بتن‌های مسلح است که در آن با افزودن رزین‌های پلیمری و انواع الیاف، به تقویت خواص مکانیکی بتن می‌پردازند. در بتن پلیمری این مونومرها هستند که به همراه سیمان، سبب چسبندگی و گیرش بتن می‌شوند.
این نوع بتن از دوام بالایی در برابر تغییرات دمایی، نفوذ رطوبت و خورنده‌های شیمیایی برخوردار است و ظرفیت باربری آن در سطح بالاتری نسبت به بتن معمولی قرار دارد. بتن پلیمری خود انواع مختلفی دارد و به دلیل مقاومت بالا، استفاده از آن در ساختمان‌ها سبب کاهش ابعاد المان‌های سازه‌ای و افزایش فضای معماری خواهد شد.
10. بتن طرحدار
بتن طرحدار عمدتا در ساخت کف‌پوش ساختمان‌ها، سالن‌ها و زیباسازی پیاده‌راه‌ها به کار می‌رود. همان طور که از اسمش پیداست، سطح این بتن با نقوش و رنگ‌های مختلف طراحی شده تا نماهای سنگی طبیعی یا مصنوعی همچون مرمر، گرانیت و کاشی در آن ایجاد شود.
پرداخت سطح در شرایطی انجام می‌شود که بتن در حالت خمیری قرار دارد و پس از سخت شدن با انواع مواد رزینی و ادوات نقاشی، به طرح و رنگ دلخواه در می‌آید. بتن استامپی، دکوراتیو و منقش از دیگر نام‌های رایج برای این نوع بتن است.
11. بتن شیشه‌ای
بتن شفاف یا شیشه‌ای با نمای جذاب و منحصربه‌فردی که دارد، عامل ایجاد تحولی بزرگ در معماری داخلی و نماسازی ساختمان‌ها به حساب می‌آید. این نوع بتن مدرن، قادر به عبور نور از درون خود است و در تضاد با ظاهر سرد و سنگی بتن‌های معمولی قرار دارد. در ساخت بتن شفاف از فیبرهای نوری استفاده شده که علاوه بر ایجاد جلوه‌های زیبا، مقاومت فشاری و کششی بتن را نیز بهبود می‌بخشد.
12. بتن پیش‌تنیده
یکی از انواع بتن و مصالح ساختمانی نسبتا جدید که انقلابی در صنعت ساختمانی برپا کرده، بتن پیش‌تنیده است. در این سیستم، اعضای بتنی قبل از بارگذاری تحت یک تنش مشخص قرار می‌گیرند تا خواص مکانیکی آن‌ها جهت باربری در زمان بهره‌برداری تقویت شود. از بتن پیش‌تنیده در ساخت سقف‌ها و سازه‌های مهمی همچون بزرگراه، پل و مخازن آبی استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری
در این مطلب از سایت سهند شیمی با انواع بتن ساختمان، خواص و کاربردهای هر یک آشنا شدیم. بتن ماده‌ای متشکل از سیمان، آب و سنگدانه‌های ریز و درشت است که در برخی منابع به عنوان دومین ماده پرمصرف جهان بعد از آب معرفی شده. انواع مختلف بتن سال‌ها است تحت مطالعات آزمایشگاهی و پژوهش‌های علمی محققین ساختمان قرار دارند و هر روزه خبرهای تازه‌ای حول دستاوردهای تحقیقاتی جدید از این کالای استراتژیک به گوش می‌رسد.
از آن جا که خواص کم‌نظیر این محصول آن را مستعد تحولات بیشتر ساخته و به لحاظ اقتصادی نیز در اولویت بسیاری از پروژه‌های عمرانی قرار دارد، به نظر می‌رسد در آینده با پیدایش انواع منحصربه‌فرد و جدیدتری از آن روبرو باشیم.